Zwężenie zastawki mitralnej może mieć charakter organiczny, w przypadku gdy jego przyczyną jest zrośnięcie płatków zastawki lub czynnościowy.
Podczas każdego rozkurczu komór zastawka mitralna w warunkach fizjologicznych umożliwia sprawny napływ około 50–100 ml krwi do lewej komory. Prawidłowa powierzchnia otwarcia zastawki mitralnej wynosi około 4–6 cm2.
Morfologię zwężonej zastawki mitralnej ocenia się na podstawie: analizy ruchomości płatków zastawki, stopnia zajęcia aparatu podzastawkowego, stopnia pogrubienia płatków oraz nasilenia zwapnień (w tym zwapnienia spoideł i pierścienia zastawki).
Ocenę zaawansowania zwężenia zastawki mitralnej ocenia się echokardiograficznie w projekcji koniuszkowej czterojamowej, mierząc średni gradient ciśnień przez zastawkę.